Việt Nam đang đối mặt với tình trạng ô nhiễm ánh sáng ở Việt Nam ngoài trời ngày càng gia tăng, gây hại cho sức khỏe về mặt thể chất và tinh thần, theo nhận định của các chuyên gia địa phương.
1. Thực trạng ô nhiễm ánh sáng ở Việt Nam
Tiến sĩ Lê Huy Bá, nguyên Giám Đốc Viện Khoa học, Kỹ thuật và Quản lý Môi trường tại Trường Đại học Công nghiệp TP. HCM, cho biết nhiều khu vực trong các thành phố lớn của đất nước đã và đang lạm dụng quá mức việc sử dụng ánh sáng nhân tạo vào ban đêm, gây ra ô nhiễm ánh sáng – “sát thủ” nguy hiểm đang thầm lặng gây ảnh hưởng đến sức khỏe và cuộc sống.
Hiện nay, trên nhiều hẻm của TP. HCM, sử dụng nhiều đèn huỳnh quang và halogen có chiều dài từ 0,6-1,2m để chiếu sáng đường phố. Do vỏ đèn được làm từ nhôm, chúng không thể ngăn chặn được ánh sáng gây chói mắt từ các nguồn sáng.
Bên cạnh đó, các đèn trên nhiều con đường ở TP. HCM được lắp đặt không đúng cách và ánh sáng quá mạnh đến mức xâm nhập vào nhà của người dân, theo các phóng viên của đã phỏng vấn nhiều người dân ở khắp các khu vực của thành phố. Một số đèn quá sáng do điện áp rất cao, còn gây nguy hiểm cho những người đi đường.
Hãy cùng đánh giá mức độ ô nhiễm ánh sáng ở Việt Nam so với các nước trên thế giới thông qua bản đồ được chụp từ vệ tinh bởi NASA.
Ngoài ra, đèn LED trên các biển quảng cáo ngoài trời và bảng hiển thị trên các đường Hàng Xanh, Điện Biên Phủ và các đường khác cũng góp phần vào ô nhiễm ánh sáng trong thành phố. Các biển quảng cáo và bảng hiển thị có kích thước đèn khác nhau.
Năm 2010, người dân ở các xã Thanh Phú, Mỹ Yên và Tân Bửu thuộc huyện Bến Lức, tỉnh Long An, dọc Quốc lộ 1A (đường cao tốc TP.HCM – Trung Lương) phản ánh về những cánh đồng lúa của họ bị hư hại do hệ thống đèn sáng điện áp cao trên đường cao tốc.
Gần đây, thành phố Đà Nẵng đã yêu cầu các chủ đầu tư của hai công trình cao ốc khắc phục tình trạng phản quang từ kính ốp màu vàng của tòa nhà. Khi ánh nắng chiếu vào, các bề mặt này đã trở thành những gương phản chiếu gây chói mắt và gây khó chịu cho các hộ dân trong khu vực.
Theo đánh giá của nhiều chuyên gia, cho đến thời điểm hiện tại, chưa có nghiên cứu chính thức nào về ô nhiễm ánh sáng tại Việt Nam. Tuy nhiên, ô nhiễm ánh sáng đã có ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe tinh thần của những người tham gia giao thông và đã là nguyên nhân gián tiếp dẫn đến nhiều vụ tai nạn giao thông xảy ra hiện nay.
2. Các nghiên cứu ô nhiễm ánh sáng ảnh hưởng đến sức khoẻ
Thực trạng ô nhiễm ánh sáng ở Việt Nam đã gây ra nhiều hậu quả tiêu cực ảnh hưởng đến sức khỏe con người, lãng phí tài chính và gây mất cân bằng sinh thái. Cụ thể:
2.1. Ảnh hưởng đến sức khoẻ
Ô nhiễm ánh sáng gây mệt mỏi, đau đầu, tạo ra cảm giác phiền muộn, lo âu và có thể gây suy giảm chức năng sinh dục… Có nhiều tài liệu đã chỉ ra rằng, ô nhiễm ánh sáng làm rối loạn nhịp sinh học, đồng thời đây cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến mắc bệnh ung thư ở con người.
2.2. Ảnh hưởng đến kinh tế xã hội Việt Nam
Theo nhiều nghiên cứu trước đây, ánh sáng chiếm tới 1/4 lượng năng lượng tiêu thụ trên toàn cầu. Tuy nhiên, trong đó có từ 50% đến 90% ánh sáng được phát ra không cần thiết tại các tòa nhà. Việc sử dụng ánh sáng vượt quá nhu cầu gây lãng phí một lượng năng lượng đáng kể, gây tiêu tốn chi phí điện chiếu sáng.
Ở các khu đô thị và thành phố lớn, người dân gần như không thể quan sát được những vì sao trên bầu trời ban đêm, chỉ trừ mặt trăng và các ngôi sao gần trái đất. Điều này giới hạn sự hiểu biết của con người về không gian, thiên văn học và khoa học.
2.3. Phá vỡ hệ sinh thái
Với sự xuất hiện của ánh sáng nhân tạo, thiên nhiên cũng chịu nhiều biến đổi. Tác động của ô nhiễm ánh sáng ở Việt Nam có thể làm rối loạn thói quen sinh hoạt của các sinh vật trong tự nhiên.
Ánh sáng ban đêm quá mạnh khiến chu trình hoạt động của nhiều loài động vật về đêm bị xáo trộn, làm giảm khả năng hoạt động của côn trùng và sinh vật về đêm. Đồng thời, ánh sáng ban đêm quá sáng cũng ảnh hưởng đến quá trình nở hoa của các loài hoa ban đêm, làm giảm hoạt động săn mồi và hạn chế việc giao phối của nhiều loài động vật. Tình trạng này góp phần giảm số lượng động vật và gây nguy cơ tuyệt chủng đối với một số loài.
3. Những nguyên dẫn đến ô nhiễm ánh sáng ở Việt Nam
Nguyên nhân gốc rễ dẫn đến tình trạng ô nhiễm ánh sáng ở Việt Nam chính là kết quả của quá trình đô thị hóa mạnh mẽ, phát triển công nghiệp và lối sống hiện đại với nhu cầu sử dụng ánh sáng tăng cao.
Các nguyên nhân chủ yếu gây ra tình trạng ô nhiễm ánh sáng thường xuất phát từ các hoạt động sinh hoạt hàng ngày và hoạt động kinh tế, xã hội của con người, bao gồm:
- Không tắt các thiết bị chiếu sáng khi không sử dụng.
- Sử dụng quá nhiều thiết bị chiếu sáng trong một khu vực.
- Sử dụng loại đèn không phù hợp, tạo ra ánh sáng không cần thiết tại những nơi không cần.
- Tiêu thụ ánh sáng không hợp lý, gây lãng phí nguồn sáng và năng lượng.
- Lắp đặt đèn có công suất quá cao so với diện tích không gian.
- Sử dụng ánh sáng quá sáng suốt đêm cho các khu vực không cần thiết.
Tất cả những nguyên nhân này đóng góp vào việc gia tăng ô nhiễm ánh sáng ở Việt Nam và chính vấn đề này cũng đang gây lãng phí tài nguyên.
4. Hướng khắc phục ô nhiễm ánh sáng ở Việt Nam
Có nhiều phương pháp để giảm ô nhiễm ánh sáng ở Việt Nam, và chúng ta cần hiểu rõ nguyên nhân để tìm ra những giải pháp hiệu quả nhất. Dưới đây là một số cách để khắc phục ô nhiễm ánh sáng:
- Sử dụng nguồn sáng chỉ đúng với nhu cầu thực tế.
- Tắt đèn khi không cần thiết hoặc sử dụng chế độ hẹn giờ.
- Cải thiện công nghệ chiếu sáng để tập trung ánh sáng vào những nơi cần thiết mà không gây lãng phí.
- Lắp đặt các loại đèn có bước sóng ánh sáng ít gây ra các vấn đề nghiêm trọng.
- Đánh giá lại hệ thống chiếu sáng hiện có và thiết kế lại nếu cần thiết.
Bằng cách áp dụng những phương pháp này, chúng ta có thể giảm ô nhiễm ánh sáng ở Việt Nam góp phần bảo vệ sức khoẻ của chính chúng ta và môi trường sống cho con cháu chúng ta mai sau.
Lời kết
Để giảm thiểu tình trạng ô nhiễm ánh sáng ở Việt Nam, chúng ta cần sự đóng góp từ cả cộng đồng và xã hội. Hy vọng rằng thông qua bài viết này, ARES đã giúp các bạn hiểu rõ hơn về tình trạng ô nhiễm ánh sáng hiện nay ở nước ta và từ đó, nâng cao ý thức và thay đổi hành động, nhằm bảo vệ nguồn ánh sáng xanh trên hành tinh chúng ta.
Xem thêm: Định nghĩa Sky Glow trong ô nhiễm ánh sáng
