Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển mình trong quản lý môi trường, đặc biệt là lĩnh vực nông nghiệp. Sau khi Luật Bảo vệ môi trường 2020 có hiệu lực, hàng loạt quy chuẩn mới được cập nhật để phù hợp với yêu cầu giám sát môi trường hiện đại. Trong đó, QCVN 62:2025/BTNMT – Quy chuẩn nước thải chăn nuôi, được kỳ vọng sẽ tạo ra một bước ngoặt lớn về kiểm soát ô nhiễm từ hoạt động chăn nuôi – lĩnh vực từng bị đánh giá là thiếu kiểm soát chặt chẽ suốt nhiều năm qua.
Quy chuẩn nước thải chăn nuôi QCVN 62:2025/BTNMT là gì?
QCVN 62:2025/BTNMT là tên viết tắt của “Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải chăn nuôi”, được ban hành bởi Bộ Tài nguyên và Môi trường, thay thế cho QCVN 62-MT:2016/BTNMT nhằm cập nhật các yêu cầu quản lý môi trường phù hợp với thực tiễn và đồng bộ với hệ thống pháp luật hiện hành.
Quy chuẩn này quy định rõ giá trị giới hạn cho phép của các thông số ô nhiễm trong nước thải chăn nuôi trước khi xả thải ra nguồn nước tiếp nhận, nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và sức khỏe cộng đồng.
Quy chuẩn nước thải chăn nuôi QCVN 62:2025/BTNMT được ban hành kèm theo Thông tư số 04/2025/TT-BTNMT ngày 28 tháng 02 năm 2025 của Bộ Tài nguyên và Môi trường, căn cứ theo:
- Luật Bảo vệ môi trường năm 2020;
- Nghị định số 08/2022/NĐ-CP về chi tiết thi hành Luật BVMT;
- Nhu cầu cập nhật tiêu chuẩn kỹ thuật nhằm nâng cao hiệu quả giám sát và cấp phép môi trường.
Theo quy định tại Điều 3 của Thông tư 04/2025/TT-BTNMT:
- Quy chuẩn nước thải chăn nuôi QCVN 62:2025/BTNMT có hiệu lực chính thức kể từ ngày 01/09/2025.
- Từ thời điểm này, các dự án đầu tư mới, cơ sở chăn nuôi mở rộng hoặc điều chỉnh công suất phải tuân thủ quy chuẩn này.
- Cơ sở cũ được phép áp dụng Quy chuẩn nước thải chăn nuôi QCVN 62-MT:2016/BTNMT đến hết ngày 31/12/2031, sau đó từ 01/01/2032 trở đi bắt buộc áp dụng Quy chuẩn nước thải chăn nuôi QCVN 62:2025/BTNMT.
Đối tượng áp dụng của QCVN 62:2025/BTNMT – Ai cần tuân thủ?
Theo quy định tại Mục 1.2 – Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 62:2025/BTNMT, đối tượng áp dụng bao gồm:
“Các cơ quan nhà nước, tổ chức, cá nhân liên quan đến hoạt động xả thải nước thải chăn nuôi ra nguồn nước tiếp nhận.”
Điều này có nghĩa là: bất kỳ cơ sở, đơn vị, hay cá nhân nào phát sinh nước thải từ hoạt động chăn nuôi và có hành vi xả thải ra môi trường đều bắt buộc phải tuân thủ quy chuẩn này, không phân biệt quy mô hay loại hình chăn nuôi.
Phân loại chi tiết các đối tượng áp dụng Quy chuẩn nước thải chăn nuôi mới
1. Cơ sở chăn nuôi (theo Mục 1.3.1 của Quy chuẩn):
- Là nơi nuôi sinh trưởng hoặc sinh sản vật nuôi (heo, bò, gà, vịt, dê, cừu, v.v.).
- Bao gồm:
- Cơ sở chăn nuôi trang trại (quy mô công nghiệp, tập trung).
- Cơ sở chăn nuôi nông hộ (hộ gia đình chăn nuôi nhỏ lẻ tại địa phương).
➡ Tất cả các cơ sở này khi có hoạt động xả nước thải ra nguồn tiếp nhận như sông, ao hồ, kênh rạch, mương hoặc vùng nước biển, đều phải xử lý nước thải và kiểm soát chất lượng đầu ra theo giới hạn Quy chuẩn nước thải chăn nuôi QCVN 62:2025.
2. Dự án đầu tư, xây dựng mới hoặc nâng công suất chăn nuôi:
- Các dự án được phê duyệt sau ngày quy chuẩn có hiệu lực (01/09/2025) đều phải tuân thủ nghiêm ngặt các giới hạn thông số ô nhiễm trong nước thải trước khi được cấp phép môi trường trong Quy chuẩn nước thải chăn nuôi mới 2025.
Quy định đặc thù cho hộ chăn nuôi nông hộ
Quy chuẩn nước thải chăn nuôi QCVN 62:2025/BTNMT cho phép các cơ sở chăn nuôi nhỏ (nông hộ) được lựa chọn hình thức xử lý linh hoạt nếu: Xả thải vào nguồn tiếp nhận phân vùng Cột B hoặc C (môi trường chưa quá nhạy cảm).
Theo Mục 2.2.2 của Quy chuẩn, nông hộ có thể:
- Phương án 1: Xử lý nước thải đạt chuẩn Cột B/C như các trang trại lớn.
- Phương án 2: Thu gom và xử lý bằng hệ thống hầm biogas hoặc bể lắng/ủ, nhưng:
- Dung tích tối thiểu phải ≥ 1,5 m³/đơn vị vật nuôi.
- Phải đảm bảo chống thấm, chống rò rỉ, tránh thẩm thấu ra đất và ô nhiễm nguồn nước ngầm.
Đây là cách tiếp cận linh hoạt của cơ quan quản lý, giúp nông hộ vẫn tuân thủ luật nhưng phù hợp với khả năng đầu tư và điều kiện thực tế, đồng thời vẫn bảo vệ môi trường hiệu quả.
Một số tình huống đặc biệt cần lưu ý:
- Nếu nước thải chăn nuôi đấu nối vào hệ thống xử lý chung (khu công nghiệp, khu dân cư tập trung…), thì vẫn phải đáp ứng quy định của chủ đầu tư hệ thống xử lý hoặc yêu cầu địa phương (theo Mục 4.7 và 4.8).
- Nước thải sinh hoạt đi kèm nước thải chăn nuôi sẽ được quản lý như nước thải chăn nuôi (Mục 4.10).
- Nước thải chăn nuôi kết hợp nước thải công nghiệp sẽ bị áp dụng quy chuẩn nước thải công nghiệp (QCVN 40:2025/BTNMT).
Tóm tắt – Ai cần áp dụng Quy chuẩn nước thải chăn nuôi QCVN 62:2025?
| Đối tượng | Có áp dụng QCVN 62:2025/BTNMT? | Ghi chú |
|---|
| Trang trại chăn nuôi quy mô lớn | ✔ Bắt buộc | Phải xử lý đạt chuẩn A/B/C theo vùng xả |
| Nông hộ nhỏ lẻ | ✔ Bắt buộc | Có thể xử lý bằng hầm biogas ≥1,5 m³/đơn vị vật nuôi |
| Dự án đầu tư mới, nâng cấp | ✔ Bắt buộc | Áp dụng ngay từ 01/09/2025 |
| Cơ sở xả thải đấu nối hệ thống chung | ✔ Bắt buộc | Tuân theo quy định hệ thống tiếp nhận |
| Nước thải sinh hoạt + chăn nuôi | ✔ Áp dụng như nước thải chăn nuôi |
| Chăn nuôi kết hợp nước thải công nghiệp | ✘ Áp dụng QCVN 40:2025 |
Những điểm mới trong QCVN 62:2025/BTNMT so với QCVN 62-MT:2016/BTNMT
Việc thay thế QCVN 62-MT:2016 bằng Quy chuẩn nước thải chăn nuôi QCVN 62:2025/BTNMT không chỉ đơn thuần là cập nhật một bộ quy chuẩn mới – mà còn phản ánh sự chuyển dịch tư duy trong quản lý môi trường: chặt chẽ hơn, rõ ràng hơn, đồng bộ hơn và thực tiễn hơn. Dưới đây là những điểm thay đổi quan trọng cần nắm rõ.
Tăng số lượng và phân loại thông số kỹ thuật rõ ràng hơn
- QCVN 62:2025/BTNMT giữ nguyên các thông số cơ bản như: pH, BOD, COD, TSS, Amoni, T-N, T-P, Coliform, nhưng bổ sung yêu cầu xác định TOC như một thông số thay thế COD trong nhiều trường hợp, giúp đồng bộ với các phương pháp hiện đại (ISO, SMEWW, ASTM…).
- Bổ sung và làm rõ hơn giới hạn cho từng cột A – B – C, thay vì chỉ có 2 cột A/B như quy chuẩn cũ.
Giới hạn ô nhiễm siết chặt và phân hóa sâu hơn
- Giới hạn thông số ô nhiễm trong cột A/B/C của QCVN 62:2025 nghiêm ngặt hơn, đặc biệt là trong vùng nhạy cảm (cột A).
- Cột C áp dụng cho vùng ít nhạy cảm hơn nhưng vẫn đảm bảo mức kiểm soát tối thiểu.
Ví dụ:
| Thông số | QCVN 62-MT:2016 (Cột A) | QCVN 62:2025 (Cột A) |
|---|---|---|
| BOD5 | ≤ 40 mg/L | ≤ 30 mg/L |
| COD | ≤ 100 mg/L | ≤ 100 mg/L (giữ nguyên), nhưng khuyến khích dùng TOC |
| TSS | ≤ 50 mg/L | ≤ 50 mg/L |
| T-P | Không quy định rõ theo vùng | Cụ thể: Cột A ≤ 4 mg/L |
Phân vùng xả thải rõ ràng hơn (Cột A – B – C)
- Quy chuẩn nước thải chăn nuôi QCVN 62-MT:2016 chỉ chia đơn giản Cột A (sinh hoạt) và Cột B (không sinh hoạt), khiến nhiều địa phương lúng túng trong xác định vùng áp dụng.
- Quy chuẩn nước thải chăn nuôi QCVN 62:2025/BTNMT bổ sung thêm Cột C, phù hợp với cấu trúc phân vùng của QCVN 08:2023/BTNMT (chất lượng nước mặt), giúp việc áp dụng trở nên thống nhất và rõ ràng:
- Cột A – Vùng nhạy cảm, nguồn nước dùng cho sinh hoạt.
- Cột B – Vùng cần cải thiện chất lượng nước.
- Cột C – Các khu vực còn lại.
➡ Trường hợp chưa xác định được vùng xả thải thì mặc định áp dụng Cột B.
Cập nhật phương pháp phân tích – hội nhập tiêu chuẩn quốc tế
- Quy chuẩn nước thải chăn nuôi QCVN 62-MT:2016 chỉ sử dụng phương pháp thử nghiệm theo TCVN.
- Quy chuẩn nước thải chăn nuôi QCVN 62:2025 cho phép sử dụng thêm các phương pháp phân tích hiện đại:
- ISO, SMEWW (Standard Methods for the Examination of Water and Wastewater),
- ASTM, CEN/EN, Tiêu chuẩn quốc gia của nhóm G7. Điều này giúp kết quả phân tích dễ được chấp nhận trong quốc tế, đồng thời nâng cao độ chính xác và minh bạch.
Bổ sung quy định cụ thể với hộ chăn nuôi nhỏ – xử lý tại chỗ
- Quy chuẩn nước thải chăn nuôi QCVN 62-MT:2016 không đưa ra quy định cụ thể về phương án xử lý tại chỗ cho nông hộ.
- Quy chuẩn nước thải chăn nuôi QCVN 62:2025 quy định rõ:
- Nếu không xử lý đạt chuẩn A/B/C, cần xây dựng bể chứa/hầm biogas ≥1,5 m³/đơn vị vật nuôi.
- Bể phải đảm bảo chống thấm, không rò rỉ ra đất, tránh thẩm thấu gây ô nhiễm nước ngầm.
- Có thể bổ sung các công trình sinh học hỗ trợ như ao sinh học, đồng cỏ tiếp nhận nước sau xử lý…
Đây là điểm đặc biệt giúp nông hộ vẫn tuân thủ luật nhưng không quá tải chi phí đầu tư như trang trại lớn.
Bảng so sánh tổng hợp – QCVN 62:2025 vs QCVN 62-MT:2016
| Nội dung | QCVN 62-MT:2016 | QCVN 62:2025 |
|---|---|---|
| Số lượng cột xả thải | Cột A – B | Cột A – B – C |
| Phân vùng xả thải | Đơn giản, không rõ ràng | Phân vùng theo chức năng nguồn tiếp nhận |
| Giới hạn ô nhiễm | Trung bình | Siết chặt hơn ở Cột A |
| Phương pháp phân tích | TCVN | TCVN + ISO, ASTM, SMEWW, G7 |
| Quy định xử lý tại chỗ cho hộ nhỏ | Không rõ ràng | Có hướng dẫn cụ thể, bắt buộc bể chứa ≥1.5 m³/đơn vị vật nuôi |
| Điều khoản chuyển tiếp | Không có | Rõ ràng đến 31/12/2031 |
Lộ trình áp dụng và điều khoản chuyển tiếp
Để đảm bảo tính khả thi khi triển khai quy chuẩn mới, QCVN 62:2025/BTNMT được áp dụng theo lộ trình từng bước, tạo điều kiện cho các cơ sở chăn nuôi hiện hữu có thời gian điều chỉnh công nghệ, nâng cấp hệ thống xử lý nước thải và cập nhật hồ sơ pháp lý.
Từ ngày 01/09/2025 – Áp dụng cho các dự án đầu tư mới
- Theo quy định tại Thông tư 04/2025/TT-BTNMT, kể từ ngày 01 tháng 09 năm 2025, mọi dự án đầu tư xây dựng mới, mở rộng, cải tạo hoặc nâng công suất trong lĩnh vực chăn nuôi đều phải áp dụng Quy chuẩn nước thải chăn nuôi QCVN 62:2025/BTNMT làm căn cứ kỹ thuật trong hồ sơ môi trường.
- Điều này đồng nghĩa: bất kỳ hệ thống xử lý nước thải nào được thiết kế sau thời điểm này đều phải đáp ứng giá trị giới hạn của Cột A, B hoặc C tùy vùng tiếp nhận nước.
Đến hết ngày 31/12/2031 – Cơ sở cũ được áp dụng chuyển tiếp
- Với các cơ sở chăn nuôi hiện đang hoạt động, quy định cho phép được tiếp tục áp dụng quy chuẩn cũ QCVN 62-MT:2016/BTNMT trong giai đoạn chuyển tiếp, tối đa đến hết ngày 31 tháng 12 năm 2031.
- Điều khoản chuyển tiếp này nhằm tránh gây xáo trộn đột ngột cho các trang trại, nông hộ và doanh nghiệp đã đầu tư hệ thống xử lý theo quy chuẩn cũ.
Tuy nhiên, việc áp dụng chuyển tiếp không có nghĩa là được miễn trách nhiệm kiểm soát ô nhiễm – cơ sở vẫn phải đảm bảo nước thải đầu ra đáp ứng đúng Cột A/B của quy chuẩn cũ và không gây ảnh hưởng đến môi trường khu vực.
Từ ngày 01/01/2032 – Áp dụng bắt buộc cho tất cả cơ sở chăn nuôi
- Từ ngày 01 tháng 01 năm 2032, toàn bộ các cơ sở chăn nuôi trên cả nước (dù mới hay cũ) đều bắt buộc phải tuân thủ QCVN 62:2025/BTNMT.
- Mọi hành vi xả thải không đạt chuẩn mới từ thời điểm này trở đi sẽ bị xử lý vi phạm theo quy định pháp luật hiện hành.
Tóm tắt lộ trình áp dụng:
| Thời điểm | Quy định áp dụng |
|---|---|
| Trước 01/09/2025 | Áp dụng theo Quy chuẩn nước thải chăn nuôi QCVN 62-MT:2016/BTNMT |
| Từ 01/09/2025 | Dự án mới bắt buộc áp dụng Quy chuẩn nước thải chăn nuôi QCVN 62:2025/BTNMT |
| Từ 01/09/2025 đến 31/12/2031 | Cơ sở cũ được áp dụng Quy chuẩn nước thải chăn nuôi QCVN 62-MT:2016 theo lộ trình chuyển tiếp |
| Từ 01/01/2032 trở đi | Tất cả cơ sở phải áp dụng Quy chuẩn nước thải chăn nuôi QCVN 62:2025/BTNMT bắt buộc |
>>> Xem thêm: Quy chuẩn nước sinh hoạt QCVN 14 2025 [New]
Kết luận
Trong bối cảnh các quy định pháp luật về môi trường ngày càng siết chặt và xu hướng phát triển nông nghiệp bền vững trở thành mục tiêu trọng tâm của quốc gia, việc tuân thủ Quy chuẩn nước thải chăn nuôi QCVN 62:2025/BTNMT không chỉ là một nghĩa vụ pháp lý bắt buộc, mà còn là một lựa chọn thông minh và chiến lược dài hạn của mỗi cơ sở chăn nuôi.
Tư duy tuân thủ cần được nhìn nhận theo hướng tích cực: Không đơn thuần là “để không bị phạt”, mà là để chủ động quản trị rủi ro, kiểm soát chi phí vận hành và nâng cao uy tín thương hiệu.
Việc hiểu rõ và áp dụng đúng quy chuẩn sẽ giúp doanh nghiệp:
- Thiết lập hệ thống xử lý nước thải hiệu quả, phù hợp quy mô.
- Đảm bảo hồ sơ pháp lý, cấp phép môi trường thuận lợi.
- Tránh bị động trước thanh tra, kiểm tra từ cơ quan chức năng.
- Hướng đến hình ảnh một cơ sở chăn nuôi văn minh, trách nhiệm và hội nhập tiêu chuẩn quốc tế.
Quy chuẩn nước thải chăn nuôi QCVN 62:2025/BTNMT không chỉ là một bản quy định – mà là bước tiến tất yếu trong hành trình xây dựng ngành chăn nuôi hiện đại, sạch và bền vững.
>>> Xem thêm: Xử lý nước thải chăn nuôi bằng thực vật
